หลายคนยังสงสัยว่า หม้อน้ำรถยนต์ สำคัญอย่างไรกับ เครื่องยนต์ และวิธีดูแลที่ถูกต้องช่วยให้การใช้งานดีขึ้นอย่างไร การใส่น้ำเปล่าแทนน้ำยาหล่อเย็นหรือการใช้น้ำยาหล่อเย็นที่ไม่มีคุณภาพอาจทำให้เกิดการอุดตันได้ มาทำความเข้าใจเกี่ยวกับหม้อน้ำ พร้อมเทคนิคดูแลรักษาอย่างถูกวิธี
หม้อน้ำรถยนต์ เป็นอุปกรณ์ที่มีบทบาทเป็นระบบระบายความร้อน โดยรับน้ำจากโพรงผนังเสื้อสูบเข้าสู่หม้อน้ำจากด้านบน น้ำนี้ไหลลงผ่านท่อน้ำซึ่งเชื่อมต่อกับครีบโลหะที่ช่วยระบายความร้อนได้ดี ขณะเดียวกัน พัดลมหม้อน้ำ จะดูดอากาศผ่านครีบ ส่งออกด้านหลัง เป็นกระบวนการที่ช่วยลดอุณหภูมิน้ำก่อนที่จะกลับไปยังเครื่องยนต์

หน้าที่สำคัญของหม้อน้ำรถยนต์ คือ ช่วยระบายความร้อนส่วนเกินจากการเผาไหม้ของเครื่องยนต์ เพราะการเผาไหม้เชื้อเพลิงแต่ละครั้งจะมีอุณหภูมิสูงมาก ความร้อนที่เกิดขึ้นจะต้องมีน้ำยาหล่อเย็นเป็นตัวนำพาความร้อนส่วนเกินนี้ มาลดอุณหภูมิลงที่บริเวณรังผึ้งหม้อน้ำ โดยมีพัดลมหม้อน้ำเป็นตัวช่วยให้เย็นลง และวนกลับไปรับความร้อนในเครื่องยนต์อีกครั้ง ทั้งนี้น้ำยาหล่อเย็นจะหมุนวนโดยการสร้างแรงผลักโดยปั๊มน้ำ โดยมีวาล์วน้ำคอยปิด-เปิดควบคุมการไหลของน้ำเพื่อให้อุณหภูมิของเครื่องอยู่ในจุดที่เหมาะสมกับการทำงาน
หม้อน้ำรถยนต์นั้นสามารถแบ่งออกเป็นประเภทใหญ่ ๆ ตามวัสดุได้ 2 ประเภท คือ
เป็นหม้อน้ำชนิดนี้ใช้ทั่วไปในปัจจุบัน เพราะมีน้ำหนักเบา ต้นทุนต่ำ ราคาไม่แพง และทำหน้าที่ระบายความร้อนได้อย่างดี แบ่งได้อีกสองแบบคือ แบบที่ฝาเป็นพลาสติก และแบบที่เป็นอลูมิเนียมทั้งอัน ราคาจะแพง และหาซื้อได้ค่อนข้างยาก ส่วนใหญ่สั่งทำเอา ระบายความร้อนได้ดีและทนกว่าพลาสติก ข้อเสียคือ ไม่ทนเท่าทองแดงและ ถ้าชำรุดก็ต้องยกเปลี่ยนเลย
ในสมัยก่อนหม้อน้ำชนิดนี้เป็นที่นิยมเป็นอย่างมาก พบได้ในรถเก่า 20 ปีขึ้นไป โดยมีอยู่สองแบบด้วยกัน คือ

สังเกตระดับน้ำให้อยู่ในระดับที่ปกติ และให้สังเกตสีของน้ำยาหล่อเย็นว่าเปลี่ยนไปหรือไม่ หากเริ่มเป็นสีสนิมก็ควรเข้าศูนย์บริการ เพื่อถ่ายเปลี่ยนน้ำยาหล่อเย็น ควรใช้เป็นน้ำยาหล่อเย็น เพราะน้ำเปล่าทำให้หม้อน้ำเสียหาย ในระยะยาวอาจจะทำให้ขึ้นสนิม และให้สังเกตว่ามีคราบน้ำยาหล่อเย็นไหลอยู่ตามหม้อน้ำรถหรือเปล่า (ห้ามเปิดฝาหม้อน้ำในขณะที่เครื่องร้อน)
เพราะการเติมน้ำเปล่าส่งผลเสียหายต่อหม้อน้ำ เพราะนอกจากจะเกิดสนิม กัดกร่อนทำให้หม้อน้ำผุรั่วแล้ว ยังเกิดการอุดตันของคราบตะกรันต่าง ๆ เช่นหินปูนบริเวณแผงระบายความร้อนในหม้อน้ำ เครื่องจะมีความร้อนขึ้นสูงจนเกิดปัญหาตามมา
เกจ์วัดความร้อนผิดปกติหรือแจ้งเตือน เหยียบคันเร่งไม่ขึ้น มีเสียงแปลก ๆ หากมีอาการดังกล่าว แนะนำให้หาข้างทางจอดให้ไว้ที่สุด เพื่อเครื่องยนต์จะได้ไม่เสียหายไปมากกว่านี้ หรือที่เรียกกันว่า การโอเวอร์ฮีท จอดรถสักพักให้เครื่องเย็น เปิดฝาหม้อน้ำดูว่าน้ำลดไปไหม หากไม่แน่ใจแนะนำให้ โทรหาประกันภัย เรียกรถยก ไปอู่ซ่อมใกล้ ๆ ก่อน
น้ำที่ควรเติมลงในหม้อน้ำรถยนต์ ควรเป็นน้ำยาหล่อเย็นเท่านั้น เพราะน้ำยาหล่อเย็นเป็นตัวช่วยระบายความร้อนให้เครื่องยนต์โดยตรง ทำให้ไม่มีความร้อนที่สูงเกินไป รวมทั้งยังมีส่วนผสมจากสารอื่น ๆ ที่ช่วยยืดอายุของหม้อน้ำ ไม่ว่าจะเป็นสารป้องกันสนิม สารป้องกันตะกรัน ช่วยหล่อลื่นปั้มน้ำ ช่วยป้องกันการอุดตันภายในระบบหล่อเย็น ป้องกันการถูกกัดกร่อน ที่จะเป็นสาเหตุทำให้หม้อน้ำรั่วและหม้อน้ำแห้ง
วิธีเติมน้ำยาหล่อเย็น สามารถใส่เติมลงไปในถังพักน้ำหม้อน้ำได้เลย หรืออาจจะผสมน้ำกลั่นลงไปด้วย เพราะน้ำกลั่นเป็นน้ำที่ไม่มีตะกอนหรือตะกรันที่จะไปจับตัวอยู่ตามเครื่องยนต์และหม้อน้ำ ซึ่งน้ำยาหล่อเย็นในตลาดจะมีการผสมสีลงไปด้วย มีสีแดงอมชมพูและสีเขียว ที่ต้องผสมสีเพื่อให้ช่วยตรวจสอบได้ง่ายขึ้นว่าหม้อน้ำมีจุดที่รั่วซึมตรงไหน เพราะถ้าเป็นน้ำใส ๆ ไม่มีสี อาจจะมองไม่เห็นจุดที่รั่วนั่นเอง
ถึงแม้หม้อน้ำรถยนต์จะเป็นส่วนประกอบเล็ก ๆ แต่ก็มีความสำคัญอย่างมากสำหรับรถยนต์ เพราะทำหน้าที่เป็นตัวระบายความร้อน เป็นสิ่งที่ควรหมั่นตรวจสอบสม่ำเสมอ ไม่ควรละเลย เพราะหากเกิดอุบัติเหตุขึ้นมาจะไม่คุ้มเสีย ที่สำคัญคือ ควรดูแลสภาพรถยนต์ด้วยตัวเองเป็นประจำ อย่างน้อยเดือนละ 2 ครั้ง เพื่อช่วยให้สังเกตได้ว่ามีจุดใดที่ผิดปกติบ้าง ผู้ใช้รถจะได้ทำการแก้ไขได้อย่างทันท่วงที